Viêm phổi mắc phải tại đồng đội (CAP)
Định nghĩa
Viêm phổi mắc phải ở đồng đội (Community acquired pneumonia) là tình hình nhiễm khuẩn của nhu mô phổi xảy ra ở ngoài bệnh viện, bao gồm viêm phế nang, ống và túi phế nang, tiểu phế quản tận hoặc viêm doanh nghiệp kẽ của phổi.
Nguyên nhân
Nguyên nhân viêm phổi mắc phải ở đồng đội tùy thuộc từng vùng địa lý, nhưng Streptococcus pneumoniae là nguyên do hay gặp nhất trên trái đất .
– Vi khuẩn: S. pneumoniae, H. influenzae, M. pneumoniae, C. pneumoniae, Legionella, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Enterobacter, Serratia spp., Proteus spp., và Acinetobacter spp., Streptococcus nhóm A, vi khuẩn kị khí, Neisseria meningitides, Francisella tularensis (tularemia), C. burnetii (Q fever), và Bacillus anthracis.
– Virus: Influenza virus, Parainfluenza virus, respiratory syncytial virus, Adenovirus, Human metapneumovirus, Severe acute respiratory syndrome (SARS), coronavirus khác: Human coronavirus, HCoV-229E, HCoV-OC43, Hantavirus, Avian
influenza, Varicella.
– Nấm: Cryptococcus spp., Histoplasma capsulatum, Coccidioides spp.,
Aspergillus spp., Pneumocystis jirovecii.
Triệu chứng
Triệu chứng lâm sàng
– Khởi phát đột ngột với sốt cao 39 – 400C, rét run.
– Đau ngực: Thường có, nhiều lúc là biểu hiện nổi bật , đau bên thương tổn .
– Ho mới hình thành , tăng dần, khởi đầu ho khan, về sau ho có đờm đặc, màu vàng,
xanh hoặc máu gỉ sắt. Có khi nôn, chướng bụng, đau bụng.
– Khó thở: Thở nhanh, tím môi đầu chi.
– Khám:
+ Hội chứng nhiễm khuẩn: Sốt cao, hơi thở hôi, môi khô lưỡi bẩn.
+ Hội chứng đông đặc ở phổi, ran ẩm, ran nổ bên thương tổn .
Chẩn đoán mức độ nặng: CURB 65
– C: Rối loạn tinh thần .
– U: Ure > 7mmol/L
– R: Tần số thở ≥ 30 lần/ phút
– B: Huyết áp:
+ Huyết áp tâm thu < 90mmHg
+ Hoặc áp huyết tâm trương ≤ 60mmHg
– Tuổi: ≥ 65
Tìm hiểu : Mỗi đánh giá trên được tính 1 điểm, từ đấy đánh giá mức độ nặng của
viêm phổi như sau:
– Viêm phổi nhẹ: CURB65 = 0 – 1 điểm: Rất có thể điều trị ngoại trú.
– Viêm phổi trung bình : CURB65 = 2 điểm: Điều trị tại các khoa nội.
– Viêm phổi nặng: CURB65 = 3 – 5 điểm: Điều trị tại khoa, trung tâm hô hấp,
ICU.
Điều trị
Nguyên tắc chung
– Xử trí tuỳ theo mức độ nặng.
– Điều trị biểu hiện .
– Điều trị nguyên do : Lựa chọn kháng sinh theo nguyên do gây bệnh, nhưng
khởi đầu thường theo kinh nghiệm lâm sàng, yếu tố dịch tễ, mức độ nặng của bệnh, tuổi
người bệnh , các bệnh tất nhiên , các tác động , chức năng phụ của thuốc.
– Thời gian dùng kháng sinh: Từ 7 đến 10 ngày nếu do các tác nhân gây viêm
phổi nổi trội , 14 ngày nếu do các tác nhân không nổi trội , trực khuẩn mủ xanh.
Điều trị theo mức độ nặng của bệnh
- Điều trị ngoại trú (CAP nhẹ, CURB65: 0-1)
+ amoxicillin 500mg x uống 3 lần/ngày, hoặc
+ erythromycin 2g/ngày hoặc clarithromycin 500mg x 2 lần/ngày, hoặc
+ doxycyclin 200mg/ngày, kế tiếp giảm còn 100mg/ngày
- Điều trị viêm phổi trung bình (CURB65 2 điểm)
+Amoxicilin 1g uống 3 lần/ngày kết hợp với clarithromycin 500mg uống 2 lần/ngày.
+Hoặc nếu người bệnh không uống được: Amoxicilin 1g IV x 3 lần/ngày hoặc benzylpenicilin (penicilin G) IV 1-2 triệu doanh nghiệp x 4 lần/ngày cấu kết với clarithromycin 500 mg tiêm tĩnh mạch 2 lần/ngày.
Kết hợp thăng bằng nước – điện giải và thăng bằng kiểm – toan; dùng thuốc hạ sốt nếu thân nhiệt > 38.50C
- Điều trị viêm phổi nặng (CURB65 3-5 điểm)
+ Amoxicilin-clavulanat 1 – 2g IV 3 lần/ngày kết hợp clarithromycin 500 mg IV 2 lần/ngày.
+ Hoặc benzylpenicilin (penicilin G) 1- 2g IV 4 lần/ngày cấu kết levofloxacin 500 mg IV 2 lần/ngày hoặc ciprofloxacin 400 mg IV 2 lần/ngày.
+ Hoặc cefuroxim 1,5g IV 3 lần/ngày hoặc cefotaxim 1g đường
tĩnh mạch 3 lần/ngày hoặc ceftriaxon 2 g đường tĩnh mạch liều độc nhất cấu kết với
clarithromycin 500 mg đường tĩnh mạch 2 lần/ngày
Phòng bệnh
– Điều trị tốt các ổ nhiễm khuẩn tai mũi họng, răng hàm mặt.
– Tiêm vaccin phòng cúm mỗi năm một lần, phòng phế cầu 5 năm một lần cho
những tình huống có bệnh phổi mạn tính , suy tim, tuổi trên 65 hoặc đã cắt lách.
– Loại bỏ những yếu tố kích thích độc hại: Thuốc lá, thuốc lào.
– Giữ ấm cổ, ngực trong mùa lạnh.
Item :61
Viêm phổi mắc phải ở cộng đồng là tình
trạng nhiễm khuẩn của nhu mô phổi xảy ra ở ngoài bệnh viện, bao gồm viêm phế nang,ống và túi phế nang, tiểu phế quản tận hoặc
