VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG (Allergic Contact Dermatitis)

Đánh giá

VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG (Allergic Contact Dermatitis)

 

ĐẠI CƯƠNG

1. Định nghĩa

– Viêm da xúc tiếp là bức xúc viêm cấp hoặc mạn tính của da với 1 số nguyên tố trong môi trường khi xúc tiếp với da.

– Tổn thương là dát đỏ, mụn nước, có khi loét trợt hoại tử, ngứa. Bệnh phát triển dai dẳng , hay tái phát nếu không phát hiện và đào thải được dị nguyên.

– Viêm da xúc tiếp dị ứng là bức xúc tăng nhạy cảm của da đối với các dị nguyên, thuộc loại bức xúc quá mẫn chậm. Viêm da xúc tiếp dị ứng có thể xảy ra cấp tính gây đỏ da, phù nề và mụn nước với các chừng độ khác lạ hoặc phát triển mạn tính . Nguyên nhân là do da bị phơi nhiễm với các tác nhân hóa học, lý học. Có tới trên 3700 dị nguyên đã được xác minh gây viêm da xúc tiếp dị ứng ở người.

2. Nguyên nhân

Một số dị ứng nguyên chính

– Họ kim loại : nickel, cobalt, chromates đồng

– Họ thuốc bôi: chất màu, dung dịch dầu

– Một số băng dính, chất dẻo, cao su

– Thực vật

– Ánh sáng

CHẨN ĐOÁN

1. Chẩn đoán xác minh

1.1. Lâm sàng

– Thương tổn chính yếu : phụ thuộc vào chừng độ nặng, vị trí và thời gian mắc bệnh , viêm da xúc tiếp dị ứng có thể cấp hoặc mạn tính .

+ Viêm da xúc tiếp dị ứng cấp tính là dát đỏ, ranh giới rõ, phù nề, trên mặt có mụn nước, sẩn, trường hợp bức xúc mạnh có bọng nước liên kết lại với nhau thành mảng. Bọng nước vỡ để lại vết trợt tiết dịch và đóng vảy tiết. Cơ năng có ngứa.

+ Viêm da xúc tiếp dị ứng bán cấp là những mảng dát đỏ nhẹ, kích cỡ nhỏ, trên có vảy da khô, nhiều lúc cố nhiên những đốm màu đỏ nhỏ hoặc những sẩn chắc, hình tròn.

+ Khi phát triển mạn tính thường có lichen hóa, da dày, nếp da sâu thành những đường kẻ song song hoặc hình thoi, bong vảy da cùng các sẩn vệ tinh, nhỏ, chắc, hình tròn, phẳng, những vết trầy xước, dát đỏ và nhiễm sắc tố.

+ Bệnh thường gặp ở người đã nhạy cảm với dị nguyên gây viêm da xúc tiếp . Khởi đầu, tại vị trí da xúc tiếp lại với dị nguyên (48 giờ trở lên) sinh ra tổn thương . Về sau, mỗi khi xúc tiếp với dị nguyên thì tổn thương sinh ra tốc độ hơn . Đa số trường hợp tổn thương vượt qua giới hạn vùng da tiếp xúc tiếp với dị nguyên, có thể tản mát ở những nơi khác.

+ Thương tổn thứ phát: mảng sẩn ngứa, dát đỏ lan tỏa và hơi xâm nhiễm ở xa tổn thương lúc đầu , có tính đối xứng. Trên mặt các dát đỏ tản mát có các mụn nước nhỏ, hiếm hơn là hồng ban nhiều chủng loại , tổn thương hình huy hiệu. Trường hợp nhạy cảm có thể lan tỏa toàn thân.

+ Nếu đào thải được nguyên nhân bệnh sẽ khỏi, khi xúc tiếp trở lại với dị nguyên cũ bệnh tái phát.

+ Cơ năng: ngứa nhiều, có thể có xúc cảm nhức nhói và đau nếu bệnh nặng.

– Thể lâm sàng khác lạ theo vị trí :

+ Viêm da xúc tiếp dị ứng ở da đầu: da đỏ bong vảy khô, nhiều lúc bong vảy phấn nhiều, rất ngứa. bệnh giảm dần sau khi ngừng xúc tiếp với dị nguyên.

+ Viêm da xúc tiếp dị ứng ở mặt: thường gặp , da đỏ nề, mụn nước, tiết dịch. Rất có thể do bôi trực tiếp vào da mặt các thuốc, mỹ phẩm hoặc các dị nguyên trong môi trường thao tác và sinh hoạt hoặc bị viêm da xúc tiếp do ánh nắng.

+ Ở mí mắt: tổn thương thường phù nề, liên kết với viêm kết mạc, nguyên nhân thường liên quan đến thuốc nhỏ mắt.

+ Dái tai: do xúc tiếp với kim loại hay gặp là nickel ở khuyên tai, mô tả thông tin khi thì giống chàm khô, đỏ da bong vảy nhẹ, khi thì mụn nước, tiết dịch, bội nhiễm.

+ Ở môi: viêm môi xúc tiếp dị ứng, tổn thương đỏ da bong vảy khô, nhiều lúc nứt, tiết dịch, hiếm gặp phù nề, ngứa hoặc đau rát.

+ Viêm da xúc tiếp dị ứng ở tay: ở mu tay thường gặp nhất, mô tả thông tin cấp tính là những mụn nước và tiết dịch, nếu ở thời đoạn mạn tính thì khô da và bong vảy da, có thể có tổn thương móng cố nhiên . Thương tổn ở lòng bàn tay khó chẩn đoán vì đổi mới theo nguyên nhân . Viêm da xúc tiếp ở đầu ngón tay hay gặp ở đầu bếp, nha sĩ do xúc tiếp với thực phẩm, hóa chất.

+ Ở bàn chân: hay gặp ở mu bàn chân hơn phân tích lòng bàn chân. Trường hợp mạn tính tổn thương ở phần trước bàn chân thường cố nhiên tổn thương móng giống như ở bàn tay.

+ Ở phần tử sinh dục: gây phù nề nhất là ở bìu, bao qui đầu đối với nam giới và ở môi lớn đối với nữ giới , rất ngứa, tổn thương khi thì có mụn nước và tiết dịch,khi thì khô.

– Viêm da xúc tiếp dị ứng với chất bay hơi:

Thương tổn có thể cấp tính hoặc mạn tính phụ thuộc vào hoàn cảnh xúc tiếp , đậm độ của dị nguyên, tần xuất xúc tiếp , phần lớn các trường hợp có tính chất đối xứng. Vị trí tổn thương thường ở phần hở, cần phân biệt với bức xúc dị ứng với ánh sáng.

Tiêu chuẩn

Viêm da xúc tiếp do môi trường

Phản ứng dị ứng với ánh sáng

Đặc điểm TT lâm sàng  

Chàm tiết dịch, khô hoặc lichen hóa

Chàm tiết dịch, khô hoặc lichen hóa

Vị trí cùng mắc bệnh

Phần hở, bờ không rõ nét

Da hở

Vùng mặt cổ, nơi ít xúc tiếp ánh nắng

Không

Test thượng bì

(+) với dị nguyên gây bệnh

(-)

Test ánh sáng

(-)

  (+)

1.2. Cận lâm sàng

– Mô bệnh học: ở thể cấp tính có xốp bào rất mạnh, phù gian bào, xâm nhiễm các lympho bào và bạch huyết cầu ái toan vào thượng bì, bạch huyết cầu đơn nhân và mô bào ở trung bì. Ở thể mạn tính , cùng với xốp bào là hiện tượng tăng gai làm mào liên nhú kéo dài xuống. Các nhú bì nhô cao và mở mang , có hiện tượng dày sừng và xâm nhiễm lympho bào.

– Các test da: các thí nghiệm thường dùng để phát hiện tác nhân gây bệnh như test lẩy da, test áp.

2. Chẩn đoán phân biệt

– Viêm da xúc tiếp kích ứng

– Viêm da cơ địa

– Viêm da dầu

– Bệnh vảy nến (ở lòng bàn tay, bàn chân)

ĐIỀU TRỊ

1. Nguyên tắc chung

Tất cả các cơ chế chữa trị hiện tượng sẽ bị thất bại nếu như không đào thải được nguyên nhân gây bệnh.

2. Điều trị chi tiết

– Viêm da dị ứng cấp tính, lan tỏa toàn thân có thể chủ trị corticoid toàn thân liều thấp 15-20mg/ngày x 3 ngày sau giảm liều xuống 5mg/ngày x 3 ngày rồi ngừng chữa trị .

– Điều trị tại chỗ phụ thuộc vào thời đoạn của bệnh, thường sử dụng các chế phẩm có corticoid:

+ Kem clobetasone propionate 0,05% bôi 2 lần/ngày trong 2-4 tuần dành cho các liken phẳng và khô da nhiều.

+ Kem betamethasone 0,1% bôi 2 lần/ngày trong 2-4 tuần chữa trị .

+ Kem desonide 0,1% bôi 2 lần/ngày ưu ái cho viêm da dị ứng xúc tiếp có rỉ nước.

DỰ PHÒNG

– Phòng bệnh viêm da xúc tiếp dị ứng gồm nhiều giải pháp , khác lạ đối với bệnh da nghề nghiệp.

– Các giải pháp dự trữ gồm: dự trữ tiên phát, thứ phát và dự trữ cơ địa.

– Hai điểm cần để mắt tới là:

+ Mang găng tay phù hợp sẽ tránh hoặc giảm nhiều hiện tượng bệnh.

+ Sử dụng kem bảo vệ có tính năng tương đối tùy theo hoàn cảnh mắc bệnh , có hiệu quả hơn đối với viêm da xúc tiếp kích ứng.

Item :167

Viêm da tiếp xúc là phản ứng viêm cấp hoặc mạn tính của da với một số yếu tố trong môi trường khi tiếp xúc với da.Tổn thương là dát đỏ, mụn nước, có khi loét trợt ho

Ngày viết:
Ga chống thấm Cotton là trang web chuyên chia sẻ kiến thức và kinh doanh sản phẩm Ga Chống Thâm Cotton 100% uy tín tại Việt Nam, với mong muốn đưa sản phẩm hàng Việt tới tay người tiêu dùng