Đặt vấn đề
Trầm cảm là một hiện trạng thần kinh bệnh lý, biểu hiện công đoạn ức chế nhiều loại hoạt động thần kinh . Cuốc sống hiện đại dưới nhiều sức ép , tình hình trầm cảm ngày càng ngày càng tăng .
Đánh giá về bệnh cũng như các qui định chữa trị bệnh là vẫn đề được ân cần nhiều. Nguyên nhân của bệnh trầm cảm có thể là do sự thiếu hụt noradrenalin và tiền chất hoặc serotonin ở trung ương. Enzyme MAO là enzyme gây mất hoạt tính của noradrenalin và serotonin.
Nhóm thuốc ức chế enzyme MAO (IMAO) là một trong những nhóm thuốc chữa trị trầm cảm.
Giới thiệu về enzyme MAO
Enzyme MAO là một enzyme có nhiều trong ty thể ở não, nhu mô gan, ruột,phổi, huyết mạch …
Là enzyme xúc tác cho công đoạn oxy hóa của một số monoamine ( cả nội sinh và ngoại sinh ), và có chức năng trong việc chuyển hóa các chất dẫn truyền thần kinh đã phóng thích như noradrenalin, serotonin, dopamine.
Phản ứng chung của enzyme MAO :
MAOR-CH2-NH2 + O2 + H2O = R-CHO + NH3 + H2O2
Có hai loại enzyme là MAOA và MAOB :
MAOA : có trong neuron dopaminergic và adrenergic ở não, ruột, gan và nhau thai. Chuyển hóa và làm mất hoạt tính của adrenalin và noradrenalin.
MAOB : có trong neuron serotoninergic và histaminergic ở não, ruột, gan và tiểu cầu. Chuyển hóa làm mất hoạt tính của serotonin, phenylethylamine, benzylamine.
Cả hai enzyme này đều chuyển hóa và làm mất hoạt tính của tyramine, tryamin và dopamine.
Thuốc ức chế MAO
Cơ chế
Các IMAO làm giảm chức năng của MAO trong neuron do đây là m tăng hàm lượng monoamine như noradrenalin, serotonin và các amin khác ở trung ương.
Phân loại
Có hai nhóm thuốc là nhóm ức chế không chọn lựa và nhóm ức chế chọn lựa enzyme MAO
IMAO không chọn lựa
Là nhóm thuốc có chức năng ức chế không chọn lựa cả MAOA và MAOB, làm tăng các chất trung gian hóa học ở cả trung ương và ngoại vi.
Một số thuốc của nhóm: phenelzine, tranylcypromine, isocarboxazid…
Tác dụng:
Trên thần kinh : thuốc có chức năng chống trầm cảm như giảm rầu rĩ , thất vọng , tăng hoạt hóa thần kinh . Khác với nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng, IMAO không chọn lựa gây tăng chuyển động và gây sảng khoái ở người bình thường .
Các chức năng khác: gây giãn mạch, hạ áp huyết , giảm sử dụng oxy, chống cơn đau thắt ngực.
Tác dụng không mong muốn:
So với các nhóm thuốc chống trầm cảm khác, nhóm IMAO không chọn lựa gây ra nhiều chức năng không mong muốn nên bây giờ ít được sử dụng.
Do kích thích thần kinh trung ương nên dẫn đến biểu hiện mất ngủ, thao cuồng, ảo giác, run cơ, co giật.
Gây giận dữ cheese (khi ăn thức ăn có chứa nhiều Tyramin như phomat, chuối…) do cường giao cảm.
Gây viêm gan và làm thương tổn tế bào gan
Chống chủ trị với các bệnh nhân : mẫn cảm với thuốc, bệnh nhân suy gan, mắc bệnh tim mạch, động kinh.
Tương tác thuốc
Đây là nhóm thuốc có khá nhiều liên quan với các loại thức ăn và đồ uống như các thuốc chống trầm cảm ba vòng, ức chế thu hồi serotonin do đều làm tăng lượng serotonin gây các biểu hiện như tiêu chả, tim đập nhanh, vã mồ hôi, run rẩy, lú lẫn , hôn me.
Với các thuôc cường giao cảm có thể gây tăng áp huyết kịch phát, sốt cao và có thể dẫn tới tử vong .
Với rượu có thể gây đau đầu , buồn nôn.
Các liên quan này gây ra 3 rối loạn gồm: rối loạn nhận thức ( hoang tưởng), thực vật ( tăng áp huyết , toát mồ hồi), trên chuyển động ( tăng phản xạ, giật cơ, run )
IMAO chọn loc.
Do các chức năng không mong muốn của nhóm IMAO không chọn lựa , người ta đã phân tích và tìm ra nhóm IMAO chọn lựa cho hiệu suất cao chữa trị cao hơn và ít chức năng không mong muốn hơn.
Khi khám phá về các enzyme MAO thì MAOA có liên quan đến một số điểm sáng hành vi. MAOA tập trung nhiều ở não còn MAOB có nhiều hơởn ngoại vi và đơn vị . Vì vậy các thuốc ức chế chọn lựa MAOA ở não có chức năng gần giống như loại ức chế không chọn lựa cơ mà ít chức năng không mong muốn hơn do nó không ức chế MAOB.
Hai thuốc hay được sử dụng của nhóm này là toloxatone và moclobemide, đều có chức năng gần giống đồng nhất , được dùng trong các tình huống trầm cảm, loạn thần, vô cảm.
Không sử dụng nhóm thuốc này trong các tình huống thao cuồng, hoang tưởng và không sử dụng cùng nhóm IMAO không chọn lựa .
Tài liệu tham khảo :
1. Sách dược lý học tập I, Bộ Y Tế, Nhà xuất bản Y học.
2. https://www.healthline.com/health/depression/what-are-mao-inhibitors
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5067815/
Item :91
Trầm cảm là một trạng thái tâm thần bệnh lý, biểu hiện quá trình ức chế toàn bộ hoạt động tâm thần. Cuốc sống hiện đại dưới nhiều áp lực, tình trạng trầm cảm ngày cà
