THẤP TIM tin tức tại bệnh tim mạch

ĐẠI CƯƠNG

1.Định nghĩa

– Thấp tim là một bệnh viêm cấp tính có thuộc tính toàn thân (có tác động đến miễn dịch ) chỉ xảy ra sau một hay nhiều đợt viêm họng do liên cầu beta tan huyết nhóm A theo phân loại của Lancefield. Bệnh đánh giá bằng một hội chứng bao gồm: Viêm đa khớp, viêm tim, chorea, hạt dưới da, ban đỏ vòng.

– Bệnh thấp tim đã được biết đến từ thế kỷ 17. Năm 1944, J.Duckett Jone đưa ra bảng hướng dẫn chẩn đoán thấp tim. Năm 1988, WHO đã xác nhận bảng tiêu chuẩn chẩn đoán thấp tim của Jone đã được sửa đổi.

– Hiện nay trên thế giới bệnh thấp tim đã được giải quyết ở các nước sản xuất . Các nước khác tỷ trọng bệnh vẫn còn cao. Ở Việt Nam tỷ trọng thấp tim ở trẻ thơ dưới 16 tuổi là 0,45%.

2.Nguyên nhân

– Do vi khuẩn Liên cầu beta tan huyết nhóm A gây ra.

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG

1.Lâm sàng

– Viêm họng: Hay gặp trước đó 1-2 tuần. Toàn thân: Người bệnh có sốt nhẹ hoặc sốt cao; toàn thân mỏi mệt , ăn uống kém; có thể ho, đau ngực…

– Viêm van tim: Hay gặp mới hiện ra TTT ở mỏm do HoHL; thổi tâm trương ở giữa mỏm (thổi carey coomb), có thể do tăng nhanh độ tiếng T3; thổi tâm trương ở đáy tim do HoC.

– Viêm cơ tim: Nhịp tim thường nhanh, tương ứng với tăng 1độ C- nhịp tim tăng 30 đến 35 ck/ph, có thể có ngoại tâm thu nhĩ hoặc thất, có thể có tiếng ngựa phi ở mỏm hoặc trong mỏm.

– Viêm màng ngoài tim: Tiếng tim mờ, có thể nghe thấy tiếng cọ màng tim.

– Viêm khớp: Thường hay gặp ở các khớp nhỡ hoặc khớp lớn như: Đầu gối, cổ chân, khuỷu tay, cổ tay… khớp đau di chuyển , hạn chế chuyển động , sưngnóng – đỏ. Đặc điểm của viêm khớp: Đáp ứng rất nhanh với salicylat, khi khỏi không để lại di chứng, không chữa trị cũng tự khỏi sau 4 tuần.

– Múa giật (Sydenham): Do thương tổn tâm thần trung ương. Người bệnh có những động tác ở một hoặc hai chi với Đặc điểm : Biên độ rộng, đột ngột , không có tinh thần , tăng lên khi thức và giảm hoặc hết động tác nếu tập trung vào một việc nào đó hoặc khi ngủ. Thường hết múa giật sau 4-6 tuần.

– Ban vòng (ban Besnier): Vòng ban hồng, xếp thành quầng có đường kính của viền 1-2 mm, hay gặp ở thân, mạn sườn, gốc chi, không có ở mặt. Ban mất đi sau vài ngày.

– Hạt Meynet: Là những hạt nổi dưới da có đường kính khoảng 5-10 mm, dính trên nền xương (khuỷu, gối…) ấn không đau, hiện ra cùng viêm khớp và viêm tim, mất đi sau vài tuần.

– Suy tim (trong tình huống thấp tim nặng): Người bệnhNgười bệnh khó thở , ho khan, phù, gan to, tĩnh mạch cổ nổi, phổi có ran ẩm…

2.Cận lâm sàng

– Máu: CTM: Bạch cầu tăng, máu lắng tăng; sợi huyết tăng; Protein C tăng; Antistreptolysin O: Tăng cao > 200 công ty Todd. Tăng nhiều sau nhiễm liên cầu beta tan huyết nhóm A sau 2 tuần, kéo dài 3-5 tuần rồi giảm dần.

– Điện tâm đồ: Bloc nhĩ – thất cấp I hay gặp. Rất có thể gặp bloc nhĩ – thất cấp II, III. Nhịp nhanh xoang. Ngoại tâm thu nhĩ, ngoại tâm thu thất…

– Chụp tim phổi: Rất có thể thấy tim to, rốn phổi đậm…

– Siêu âm phủ m: Hình ảnh HoHL, HoC, có thể có dịch màng tim…

ĐIỀU TRỊ THẤP TIM

1.Nguyên tắc chữa trị :

– Điều trị biểu hiện ; chữa trị nguyên cớ ; phòng bệnh.

2.Điều trị đợt thấp tim:

Nghỉ ngơi, kháng sinh, chống viêm, chữa trị biểu hiện .

*Nghỉ ngơi:

*Kháng sinh:

-Cần chữa trị ngay, đủ liều và đủ thời gian để diệt được liên cầu. Hiện nay, penicilin vẫn là thuốc thường dùng vì có hiệu quả tối ưu nhất , chưa thấy có sựkháng penicilin của liên cầu, song song thuốc có giá thành thấp và sẵn có trên thịtrường thuốc. Các thuốc kháng sinh dòng beta-lactam cũng có lợi nhuận cao trong chữa trị liên cầu. Khi bị dị ứng với penicilin có thể dùng erythromycin (nhưng có khoảng 10% liên cầu kháng erythromycin).

-Thuốc và cách sử dụng trong chữa trị bệnh thấp tim:

+Benzathin penicilin :

Liều theo cân nặng : <30 kg: 600.000 đv.Từ 30 kg trở lên: 1.200.000 đv.

Tiêm bắp sâu (tiêm mông) một lần độc nhất vô nhị .Hiệu quả nhất (>97%).

+Penicilin V

< 30kg: 500mg/24 giờ.Từ 30kg trở lên: 1g/24 giờ.

Uống 2 lần/24 giờ. Uống đủ 10 ngày.Hiệu quả như tiêm.

+Erythromycin

< 30kg: 500 mg.Từ 30 kg trở lên: 1g.

Uống 2 lần/24 giờ. Uống đủ 10 ngày.Dùng khi dịứng với Penicilin. Tác dụng tốt (>70%).

*Chống viêm: Tùy theo chừng độ của bệnh

+ Viêm đa khớp:

Aspirin 100 mg/kg/ngày x 6 ngày.

Aspirin 75 mg/kg/ngày x 2 tuần.

+ Viêm tim: Prednisolon 1-2 mg/kg/ngày x 2-3 tuần, nếu máu lắng giảm thì mở đầu giảm liều 1-2 mg/tuần.

– Điều trị biểu hiện :

+ Điều trị suy tim:

Trợ tim: Digoxin 0,25mg/ngày;

Lợi tiểu: Furosemid 40 mg x 1-2 viên/ngày (lưu ý : bù Kali).

+ Giãn mạch (thuốc ức chế men chuyển): Perindopril 4 mg x 1viên/ngày hoặc enalapril 5 mg x 1 viên/ngày hoặc captopril 25 mg x 1 viên/ngày.

+ Múa vờn: Phenobarpital: 16-32 mg/kg/ngày; haloperidol: 0,03 – 1mg/kg/ngày; chlopromazin: 0,5 mg/kg/ngày.

PHÒNG BỆNH

– Phòng thấp tái phát hay phòng thấp cấp II (cho bệnh nhân bệnh nhân đã được chẩn đoán bị bệnh thấp tim). Theo lời khuyên của Tổ chức y tế Thế giới: bây chừ vẫn chưa có vaccine phòng bệnh Thấp tim. Đặc điểm của vi khuẩn liên cầu beta tan huyết nhóm A là rất thú vị kháng thuốc nếu dùng một phương thuốc kéo dài nhiều năm. Khuyến cáo chỉ dùng 2 phương thuốc để phòng bệnh thấp tim tái phát đó là : penicilin (ưu tiên hàng đầu ) và erythromycin (nếu dị ứng với penicilin).

– Benzathin penicilin (tiêm): 1.200.000 đv cho bệnh nhân bệnh nhân > 30 kg; 600.000 đv cho bệnh nhân bệnh nhân < 30 kg. Tiêm bắp sâu (tiêm mông), 28 ngày tiêm một lần.

+ Hoặc: Penicilin V (uống): 0,5 g/24 giờ cho bệnh nhân bệnh nhân < 30 kg; 1 g/24 giờ cho bệnh nhân bệnh nhân từ 30 kg trở lên. Uống hàng ngày.

+ Hoặc: Erythromicin (uống): 0,5 g/24 giờ cho bệnh nhân bệnh nhân < 30 kg; 1 g/24 giờ cho bệnh nhân bệnh nhân từ 30 kg trở lên. Uống hàng ngày.

– Thời gian phòng thấp:

+ Thấp tim chưa có biến chứng van tim: Phòng thấp tim tái phát ít đặc biệt là 5 năm và ít nhất đến năm 18 tuổi.

+ Thấp tim có biến chứng van tim: Phòng thấp tim tái phát kéo dài ít nhất đến năm 45 tuổi.

– Chú ý: Khi đang tiêm phòng thấp cấp II, nên chuyển thuốc tiêm thành thuốc uống trong các tình huống sau: Người bệnhNgười bệnh đang bị suy tim nặng; bệnh nhân bệnh nhân đang bị một bệnh cấp tính khác như: Hen phếquản, viêm phế quản, suy gan, suy thận…; bệnh nhân bệnh nhân có chỉ định nong van, mổ sửa van, mổ thay van…; bệnh nhân bệnh nhân đang mang thai (phòng tình huống cấp cứu sốc phản vệ do penicilin khó thắng lợi ).

Item :95

Thấp tim là một bệnh viêm cấp tính có tính chất toàn thân (có liên quan đến miễn dịch) chỉ xảy ra sau một hay nhiều đợt viêm họng do liên cầu beta tan huyết nhóm A t