1. ĐẠI CƯƠNG VỀ NGỘ ĐỘC RƯỢU
Ngộ độc rượu cấp có thể gây hôn mê, suy hô hấp và tử chiến . Các trường hợp bệnh nhân nặng thường do uống nhiều hoặc có các chiến chứng như chấn thương, hạ đường huyết,…. Cần nhận biết ngộ độc rượu ethanol với các rượu khác khác biệt là methanol và ethylen glycol.
2. NGUYÊN NHÂN NGỘ ĐỘC RƯỢU
Thường do uống rất nhiều rượu, bia; một số ít do tự tử bằng rượu hoặc các mặt hàng từ rượu.
3. CHẨN ĐOÁN NGỘ ĐỘC RƯỢU
3.1. Loại rượu uống:
– Rất có thể giúp kim chỉ nan nếu bệnh nhân uống các loại rượu thực phẩm hoặc bia có cội nguồn rõ ràng.
3.2. Lâm sàng
Ngộ độc rượu cấp gây ra nhiều rối loạn thần kinh và thực thể. Thường do uống rất nhiều rượu, liều gây độc biên tập tùy thuộc mỗi thân thể , thường rất lớn ở người nghiện rượu. Trên lâm sàng thường có các triệu chứng qua các thời đoạn và thương tổn ở nhiều cơ quan khác biệt :
+ Giai đoạn kích thích: Sảng khoái, hưng phấn thần kinh (vui tươi , nói nhiều), giảm khả năng tự kiềm chế (mất điều hòa, kích thích, hung hãn ). Vận động kết hợp bị rối loạn: đi đứng choạng vạng .
+ Giai đoạn ức chế: Tri giác giảm dần, giảm khả năng tập trung , lú lấp . Phản xạ gân xương giảm, trương lực cơ giảm. Giãn mạch ngoại vi.
+ Giai đoạn hôn mê: Hôn mê, thở yếu hoặc ngừng thở dẫn đến suy hô hấp, viêm phổi sặc. Giãn mạch, tụt huyết áp , rối loạn nhịp tim, trụy mạch. Hạ thân nhiệt. Hạ đường huyết. Co giật, tiêu cơ vân, rối loạn điện giải, toan chuyển hóa.
Đối chiếu nồng độ ethanol máu và triệu chứng lâm sàng ở người không nghiện rượu
3.3. Cận lâm sàng
Xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán , theo dõi ngộ độc rượu ethanol:
+ Định lượng nồng độ ethanol (lời khuyên nên làm thêm methanol trong máu, do thường có ngộ độc kết hợp )
+ Áp lực thẩm thấu máu: đo trực tiếp sử dụng máy đo.
+ Khoảng trống ALTT = áp lực thẩm thấu (ALTT) đo được – ALTT ước tính (ALTT máu ước tính = Na x 2 + Ure (mmol/L) + Glucose (mmol/L).
+ Khoảng trống ALTT tăng nếu >10 mOsm/kg, ở đấy là do rượu gây nên, tuy nhiên không cho biết cụ thể là do methanol, ethanol hay glycol.
+ Ước tính nồng độ rượu thông qua dung tích áp lực thẩm thấu (Nồng độ rượu ước tính = 4,6 x dung tích áp lực thẩm thấu (mg/dL), chỉ có thể ứng dụng được khi trong máu chỉ có ethanol đơn thuần .
Kết hợp dung tích thẩm thấu và khí máu trong chẩn đoán và theo dõi: trong ngộ độc ethanol đơn thuần thì dung tích thẩm thấu giảm dần trờ về 0 và đồng thời khí máu không có nhiễm toan chuyển hóa (nếu có thƣờng là nhẹ, do nhiễm toan xe tôn hoặc toan lactic).
Xét nghiệm chủ yếu : khí máu, công thức máu, urê, đƣờng, creatinin, điện giải, AST, ALT, CPK, điện tim, tổng phân tích nƣớc tiểu giúp biểu hiện tình hình các cơ quan và tiên đoán tình hình ngộ độc.
Các xét nghiệm khác để tìm thương tổn cơ quan khác hoặc biến chứng: x-quang phổi, CT-scanner sọ não, siêu thanh bụng, nội soi tiêu hóa…
3.4. Chẩn đoán chứng thực
Dựa vào hỏi bệnh có uống rượu, các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm như đã nói trên.
3.5. Chẩn đoán nhận biết
– Ngộ độc methanol: Toan chuyển hóa thực sự thường do chất chuyển hóa format gây nên; dung tích ALTT khởi đầu tăng, khí máu bình thường , Sau đó giảm dần nhưng đồng thời toan chuyển hóa hình thành và tăng dần, kết thúc là tử chiến hoặc di chứng hoặc bình phục nếu chữa trị đúng và kịp thời. Định lượng có methanol trong máu.
– Hôn mê do đái tháo đường: Tiền sử, hôn mê do tăng ALTT kèm tăng đường huyết; hôn mê hạ đường huyết hoặc do nhiễm toan.
– Hôn mê do ngộ độc thuốc an thần, gây ngủ: tiền sử dùng thuốc, hôn mê sâu yên lặng , xét nghiệm tìm thấy độc chất trong dịch bao tử , nước đái .
– Rối loạn ý thức do các nguyên do khác biệt : nhiễm trùng thần kinh trung ương, xuất huyết nội sọ…
4. ĐIỀU TRỊ NGỘ ĐỘC RƯỢU
Nguyên tắc: Ổn định bệnh nhân và chữa trị các triệu chứng , biến chứng.
4.1. Điều trị cụ thể
Ngộ độc mức độ nhẹ:
+ Nghỉ ngơi yên lặng .
+ Truyền dịch, truyền glucose và vitamin nhóm B.
Ngộ độc mức độ nặng:
+ Hôn mê sâu, co giật, ứ đọng đờm rãi, tụt lưỡi, suy hô hấp, thở yếu, ngừng thở: nằm nghiêng, đặt canun miệng, hút đờm rãi, thở ôxy, đặt nội khí quản, thở máy với hiệ tượng tăng thông khí (tùy theo mức độ ).
+ Tụt huyết áp : truyền dịch, thuốc vận mạch nếu cần.
+ Dinh dưỡng : Truyền glucose 10-20% nếu hạ đường huyết, (truyền glucose ưu trương để bổ sung tích điện ), có thể bolus ngay 25-50 g đường 50- 100 mL loại glucose 50% nếu hạ đường huyết khởi đầu .
+ Vitamin B1 tiêm bắp 100-300mg (người lớn) hoặc 50mg (trẻ con ), trước khi truyền glucose.
+ Nôn nhiều: tiêm thuốc chống nôn, uống thuốc bọc niêm mạc bao tử , tiêm thuốc giảm tiết dịch vị, bù nước điện giải bằng truyền tĩnh mạch.
+ Tiêu cơ vân: truyền dịch theo CVP, thăng bằng điện giải, hứa hẹn nước đái 150 – 200 mL/giờ.
+ Hạ thân nhiệt: ủ ấm.
+ Lưu ý phát hiện và xử trí chấn thương và biến chứng khác.
Tẩy độc và tăng loại trừ chất độc:
+ Đặt sonde bao tử và hút dịch nếu bệnh nhân đến trong vòng 1 giờ và bệnh nhân nôn ít. Bệnh nhân đến hơi trễ nhưng uống số lượng lớn vẫn có thể Để ý đến hút.
+ Tăng loại trừ : trường hợp nặng thở máy loại trừ nhanh ethanol, thận nhân tạo có tác dụng nhưng không cần thiết ; có thể Để ý đến công năng trong các trường hợp : suy thận, tiêu cơ vân, toan chuyển hóa, rối loạn điện giải nặng.
Copy ghi nguồn TrungTamThuoc.com
Link Post bài viết :Ngộ độc rượu ethanol: nguyên do , chẩn đoán và chữa trị
Tài liệu tìm hiểu thêm :
1. Nguyễn Quốc Anh, Ngô Quý Châu (2012), “Hướng dẫn chẩn đoán và chữa trị bệnh nội khoa”, NXB Y học, TP. Hà Nội .
2. Nguyễn Trung Nguyên (2012), “Ngộ độc cấp ethanol và methanol”, Chống độc chủ yếu , NXB Y học, trang 121-138.
3. Edward J., Katherine M., Laurie B.G. (2001), “Ethanol”, Clinical toxicology, WB. Saunders company, P. 605-612.
Item :127
Ngộ độc rượu cấp có thể gây hôn mê, suy hô hấp và tử vong. Các trường hợp bệnh nhân nặng thường do uống nhiều hoặc có các chiến chứng
