Đại cương về não úng thủy
Ở trọng điểm của não là một khoảng trống chứa chất lỏng được gọi là não thất. Chất dịch (hay dịch não tủy) được phát hành liên tục ở tỉ lệ 20cc/giờ, trong những điều kiện bình thường , chất dịch này thoát ra ngoài não thất và được hút ra khỏi não bộ ở một tỉ lệ tương tự . Não úng thủy hiện ra khi cống lưu thông và sự tiếp thụ chất dịch ra khỏi não bị suy yếu. Điều này dẫn đến công đoạn tích lũy dịch não tủy trong các não thất (các bể chứa bình thường bên trong), và hậu quả là hủy hoại sự phát hành của não, làm chậm phát hành trí óc tương tự như suy yếu thị giác. Ở nhũ nhi, não úng thủy còn dẫn đến việc đầu phình to một cách thất thường (Tật đầu to – macrocephaly). Với những đứa trẻ hớn hơn, sức ép nội sọ có thể dẫn đến hôn mê và chết. Não úng thủy có thể sống sót như một bệnh bẩm sinh độc lập hoặc đi kèm với các dị tật bẩm sinh phổ biến khác như nứt đốt sống (spina bifida) và encephalocele. Trong tình huống thoát vị não tủy (spina bifida aperta – myelomeningocele), tỉ lệ bị não úng thủy lên đến 85-90%. Não úng thủy có thể làm nảy sinh các bệnh thứ cấp như xuất huyết nội tâm thất ở trẻ sinh non, nhiễm trùng (tỉ dụ : viêm màng não do vi khuẩn), chấn thương đầu hay u não. Nếu được chữa trị đúng lúc và thích hợp , não úng thủy có thể hoàn toàn được chữa khỏi, và những trẻ bị não úng thủy độc lập có thể phát hành bình thường . Nếu không chữa trị thì hậu quả có thể dẫn đến tử trận .
Nguyên nhân gây não úng thủy
Nguyên nhân bẩm sinh
Tắc cống não, Dị tật Dandy – Walker , dị tật Chiari, thất thường tĩnh mạch Galen, tắc tĩnh mạch chủ trên, xuất huyết não thất, nhiễm trùng trong tử cung (TORCH).
Nguyên nhân mắc phải
– Nhiễm trùng: Viêm màng não mủ hoặc do lao, nang kí sinh trùng.
– Xuất huyết: xuất huyết não thất, xuất huyết dưới mạng nhện .
– U não.
– Dị dạng tĩnh mạch Galen.
– Chấn thương đầu
– Các phẫu thuật thần kinh có thể gây chảy máu vào hệ thống não thất.
Chẩn đoán não úng thủy
Ở các nước đang phát hành (tương tự như các nước khác), các bạn nên tránh những phân tích không cần thiết . Điều này làm tăng chi phí đáng kể tương tự như tạo sức ép lên gia đình và đứa trẻ. Những việc làm tốn kém như chụp CT hay MRI, dù rằng là lý nghĩ đó , nhưng không cần thiết cho việc chẩn đoán và chữa trị não úng thủy ở nhũ nhi, vì những dấu hiệu lâm sàng ở trẻ thường quan sát trực tiếp được. (Tuy nhiên những cách thức này lại cần thiết cho trẻ lớn tuổi hơn và cho người lớn) Với nhũ nhi, dấu hiệu lâm sàng chính của bệnh não úng thủy là việc phát hành nhanh của dầu. Điều này được chứng thực bởi một loạt các số đo được tích lũy trên biểu đồ đường cong phát hành . Sự phát hành của đầu có dấu hiệu đẩy mạnh khi số đo vòng đầu không làm theo một trong các đường cong phát hành bình thường , Tuy nhiên cũng cần chú giải rằng sự phát hành nhanh vòng đầu không phải xoành xoạch do não úng thủy. Bệnh đầu to lành tính Benign (Benign macrocephaly) cũng làm đầu to ra và phát hành lớn lên trong năm đầu tiên . Điều này đôi lúc xảy ra trong một số gia đình. Vì thế, cần phải nhấn mạnh rằng, tự dưng xét nghiệm bằng hình ảnh, việc chẩn đoán bệnh não úng thủy cần thực hiện cùng với các biểu hiện lâm sàng khác. Thóp trước của trẻ xoành xoạch đầy đặn hay phồng ra và căng lên, tùy theo sức ép nội sọ tăng như vậy nào. Khoảng trống giữa các khớp của hộp sọ (phổ biến thì chưa khép lại cho đến khi trẻ lớn hơn chút nữa) có thể bị mở mang ra bởi vì những cái xương đang bị đẩy ra xa. Thỉnh thoảng (không thường xuyên ) mắt trẻ nhìn xuống hoặc lé trong một lúc lâu.
Điều trị não úng thủy
Dẫn lưu dịch não tủy (shunt)
– Sự chọn lựa để đặt ống shunt
Việc chọn trẻ bị não úng thủy để đặt shunt sao cho có ích cho trẻ là rất cần thiết .
Đặt Shunt đưa ra giải pháp cho trẻ nhưng không phải là giải pháp tuyệt đối. Nó giúp sức tương tự như tránh những khuyết tật có thể có, nhưng có thể gây ra biến chứng. Khi việc lựa chọn hoặc việc đặt shunt không được thực hiện đúng cách, thì các biến chứng nảy sinh có thể nhiều hơn là hào kiệt nó có thể ngăn ngừa. Vì thế việc chọn đúng trẻ là rất cần thiết và phải bảo đảm rằng các điều kiện nằm trong các tiêu chuẩn có thể chấp chiếm được trước khi nổ lực cho việc đặt shunt.
– Khi nào không cần đặt shunt?
+ Với trẻ có đầu rất to, việc đặt shunt có thể gây xuất huyết trong não. Kết quả của việc đặt shunt (tương tác đến sự phát hành của não) cũng có ít chờ đợi .
+ Trẻ bị não úng thủy định hình (không có dấu hiệu của sức ép cao và đầu bị phình ra) thì không cần chữa trị .
+ Trẻ bị nhiễm trùng, khác biệt là nhiễm trùng tương tác đến dịch não tủy, thì cần được chữa trị trước khi đặt shunt.
+ Khoảng cách: trẻ sống quá xa những khu y yế. Shunt có thể bị tắc và nhà cung cấp phải liên hệ trong vòng ít ra 24 – 48 giờ, nếu không thì một đứa trẻ được phẫu thuật đang trong tình hình tốt có thiết chế t vì biến chứng. Vì thế, một cách thức chú tâm có lí cần được chăm chú . Cần duy trì việc chú tâm trẻ sau khi phẫu thuật đặt shunt.
+ Khi năng lực tổng quát của trẻ (suy dinh dưỡng, thiếu máu , sốt rét, sốt…) chưa sẵn sàng cho việc phẩu thuật, thì việc chữa trị tiền phẫu thuật là cần thiết .
Chăm sóc trước và sau khi phẫu thuật
– Lắng nghe quan điểm của người mẹ và ghi lại thông báo . Người mẹ sẽ biết rõ con của mình tương tự như những thay đổi xảy ra với trẻ, thậm chí trước khi biểu hiện khách quan hiện ra
– Người mẹ có những thông báo trong kí vãng và tình hình hiện tại . Người mẹ phát hiện ra biểu hiện lần đầu tiên là lúc nào ? Những người thân bao quanh phản ứng ra sao ? Tình trạng tài chánh của người mẹ như vậy nào? Người mẹ sống ở đâu? v.v…
-Thu thập số liệu về kích cỡ đầu trên phố cong kèm theo . Đường cong là cách để đo sự phát triển của chu vi đầu. Đối với trẻ nhỏ (dưới 20 tháng tuổi), đầu sẽ càng ngày càng phình to khi bệnh Não úng thủy phát hành . Chỉ lúc nào chu vi của đầu tăng lên thì mới phẫu thuật đặt shunt.
– Việc tiền phẫu thuật rút nước ra khỏi não có thể kèm theo nhiễm trùng. Chỉ những người có hào kiệt tốt mới nên thực hiện việc này.
– Nếu nước không được lấy ra khỏi não trước khi phẫu thuật đặt shunt thì bác sĩ phẫu thuật phải lấy nước ra trong suốt thời hạn mổ. Điều này sẽ có ích nếu như nhiễm trùng xảy ra sau khi phẫu thuật .
– Mỗi lần có sự can thiệp phẫu thuật là mỗi lần bộc lộ lại tình hình tổng quát của trẻ. Nếu công đoạn phẫu thuật đặt shunt cần hoãn lại việc rút dịch ra khỏi não thất (hay rút dịch tủy nếu trẻ bị Communicating Hydrocephalus) có thể làm giảm sức ép trong vài ngày (Lặp lại việc lưu thông ngôn não có thể có hại )
– Kháng sinh trước và sau khi mổ có thể có ích và cần thiết tùy thuộc vào tình hình bệnh.
– Cần chắc chắn rằng bác sĩ phẩu thuật có mặt trong ngày đầu tiên sau khi mổ.
– Hướng dẫn cho người mẹ cách cư xử với trẻ và xử lý nếu có biến chứng
Copy ghi nguồn TrungTamThuoc.com
Link Post bài viết :Não úng thủy: nguyên nhân , chẩn đoán và chữa trị
Tài liệu tìm hiểu thêm
- Strategy treatment hydrocephalus; Dr. Benjamin Warf; International Federation for Spina Bifida and Hydrocephalus.
- Phác đồ chữa trị Não úng thủy con trẻ ; bệnh viện Nhi đồng thành phố Hồ Chí Minh.
Item :195
Não úng thủy hình thành khi cống lưu thông và sự hấp thu chất dịch ra khỏi não bị suy yếu dẫn đến quá trình tích lũy dịch não tủy trong các não thất
