Kiến ba khoang
Kiến ba khoang, có tên latin là Paederus fuscipes, là 1 vec tơ gây viêm da Paederus ở hầu hết các đất nước nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Phân bố
Kiến ba khoang thường sống trên ruộng đồng vườn tược, là thiên địch tốt nhất trên đồng ruộng, thường ăn của các loài sâu rầy gây hại hoa màu. Do nạn khai khẩn rừng lồng bồng , nạn săn bắt thú hoang, sử dụng thuốc trừ sâu, công trình thủy điện, đô thi hóa… đã khiến cho hệ sinh thái mất cân bằng ngày càng trầm trọng. Nhiều loài là thiên địch của sinh vật có thể biến mất , vì vậy kiến ba khoang bùng phát và xâm nhập các khu dân cư hoặc khoanh vùng ngày càng nhiều.
Ở nước ta, hiện nay kiến ba khoang thường hình thành ở các khu dân cư, thành phố như ở Hà Nội , Hải Phòng, thành phố Hồ Chí Minh,.. thậm chí hình thành ở các khu đông dân cư.
Đặc điểm
Kiến ba khoang có thân thể dài từ 8 – 10mm, màu đỏ có ba khoang đen ở đầu, cánh và cuối bụng. Râu dài hình sợi chỉ, chân chạy nhanh, cánh ngắn đến nửa thân mình, cuối bụng nhọn có hai đuôi nhỏ. Kiến ba khoang có thể bò trên mặt nước, thích ăn côn trùng như ăn rầy nâu ở ruộng lúa hay bọ hóng bay vào ánh đèn ban đêm .
Chu kỳ sinh trưởng
Trứng thường được đẻ riêng rẽ vào các đường nứt trên mặt phẳng đất. Con cái đẻ khoảng 18 – 100 trứng, bắt đầu đẻ trứng từ cuối tháng 4 hoặc giữa tháng 5 đến tháng 7. Sau 3 – 19 ngày trứng nở thành ấu trùng. Giai đoạn ấu trùng chia thành hai thời đoạn , thời đoạn một từ 4 ngày đầu đến ngày thứ 22, thời đoạn hai ngày thứ 7 đến ngày 36. Giai đoạn nhộng kéo dài từ 3 đến 12 ngày. Tổng số ngày hoàn tất vòng đời khoảng từ 22 đến 50 ngày, trung bình là 32,5 ngày.
Con trưởng thành và ấu trùng ăn các loài côn trùng bé hơn và tuyến trùng (nematodes) trong đất, rau trong thiên nhiên . Trứng và ấu trùng cũng bị tiến công bởi các loại côn trùng khác và nhện.
Gây bệnh
Con cái có độc tố Pederin (thuộc nhóm alkaloid) trong một vài tuyến ở cuối bụng dùng để kiểm soát an ninh trứng khi đẻ khỏi bị các loài thiên địch khác tiến công . Cho nên nếu con vật bị chà xát hay chạm mạnh thì độc tố có thể tiết ra ngoài, dính vào da người làm có cảm xúc cháy da, âu sầu .
Độc tố có thuộc tính làm phồng rộp da, nổi mụn nước, nhất là ở mặt, cổ, hông, nách (sợ nhất là vào mắt có thể làm bỏng võng mạc). Vết phồng thường hình thành độ một ngày sau khi bị dính độc tố. Nếu được trị thì sau một tuần sẽ hết. Có trường hợp để lại sẹo đỏ đến nhiều tháng mới hết. Đáp ứng với chất độc này trên da dựa vào vào nồng độ tiếp xúc , thời gian và Đặc điểm của từng người. Với những trường hợp nhẹ, sẽ hình thành các mụn nước nhỏ trong một vài ngày, tiếp nối mụn rộp khô trong vài tuần, để lại các vết xâm nhiễm hoặc tăng sắc tố nhưng không để lại sẹo. Ở một số trường hợp nặng, ngoài các giới thiệu phồng rộp trên da còn có các hiện tượng khác như sốt, đau dây thần kinh , đau khớp hoặc nôn mửa.
Biện pháp chữa trị
Ban đầu, sa thải chất độc bằng cách rửa bằng nước hoặc xà phòng. Các vùng bị phồng rộp có thể chữa trị bằng cách ngâm ướt, tiếp nối bôi thuốc nhóm steroid.
Một phân tích của Sierra Leone với 36 bệnh nhân trong đó 18 bệnh nhân sử dụng ciprofloxacin đường uống cấu kết với steroid dạng bôi cho thành tựu thời gian lành da tăng rõ rệt. Điều này cho thấy có thể có thực trạng nhiễm trùng ở các bệnh nhân này khi bị kiến ba khoang cắn.
Khi bị cắn hoặc lỡ tay đập chết kiến ba khoang thì cần rửa địa điểm bị dính chất độc ngày với nước.
Trong khi , khi gặp kiến ba khoang không nên đạp chết chúng, hãy lấy thiết bị như giấy, chổi,.. để sa thải , thay vì tiếp xúc trực tiếp.
Tài liệu tìm hiểu thêm
1. Paederus Dermatitis. An Outbreak on a Medical Mission Boat in the Amazon, Jere J. Mammino, DO, FAOCD, J Clin Aesthet Dermatol. 2011 Nov; 4(11) pages: 44–46.
2. Viện sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng thành phố Hồ Chí Minh
Item :79
Kiến ba khoang, có tên latin là Paederus fuscipes, là một vec tơ gây viêm da Paederus ở hầu hết các quốc gia nhiệt đới và cận nhiệt đới
