HỘI CHỨNG HELLP
Hội chứng HELLP là gì?
Hội chứng Hellp (viết tắt của cụm từ Hemolysis, Elevated Liver enzymes, Low Plateltes count) được trình diễn lần đầu vào năm 1982, một biến chứng sản khoa có thể đe dọa đến tính mệnh sản phụ với các trình diễn đặc biệt như thiếu máu do tan máu, tăng men gan và giảm tiểu cầu hiện ra vào thời đoạn cuối thai kỳ.
Dịch tễ
Tỷ lệ bị bệnh là 2-12%, trong đó tỷ trọng tử chiến của mẹ lên đến 35%.
Ở Việt Nam chưa có số liệu đúng mực về hội chứng Hellp.
Do có nguy cơ tử chiến cho mẹ và thai nên hội chứng này được xem là một cấp cứu cần được chẩn đoán và xử trí cấp cứu tại các tổ chức sản khoa và hồi sức cấp cứu.
Yếu tố nguy cơ
Ở bệnh nhân nữ có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao, rối loạn chuyển hóa cũng giống như hội chứng kháng phospholipid (APLS) sẽ làm tăng rõ rệt nguy cơ mắc hội chứng HELLP.
Phụ nữ đã có hoặc có quan hệ (họ hàng) với bệnh nhân nữ trước đó đã mắc hội chứng HELLP thường có nguy cơ tốt hơn trong các lần mang thai tiếp.
Nguy cơ mắc hội chứng HELLP không thúc đẩy đến một biến thể di truyền cụ thể , nhưng rất có tuấn kiệt là sự liên kết của các biến thể di truyền.
Dấu hiệu nhìn thấy và chẩn đoán
bệnh nhân mắc hội chứng HELLP thường đã được theo dõi trước đó với tình hình tăng huyết áp do thai nghén, hoặc đã được nghi vấn có thể diễn biến đến tiền sản giật (tăng huyết áp và protein niệu). Khoảng 8% trường hợp xảy ra sau khi sinh.
Hội chứng Hellp được chẩn đoán xác định bằng các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng sau.
Triệu chứng lâm sàng
Phần lớn hội chứng Hellp hiện ra trên nền một nhiễm độc thai nghén như tiền sản giật hoặc sản giật
Các triệu chứng bao gồm: cảm giác giận dữ (90%), đau thượng vị (65%), nhức đầu (31%), buồn nôn và nôn.
Triệu chứng cận lâm sàng
Tan máu do tổn thương vi mạch
Tăng men gan, căn nguyên là do thiếu máu tại gan, có thể dẫn đến nhồi máu gan, gây đau vùng hạ sường phải
Giảm tiểu cầu do ngưng kết trong lòng mạch, do lớp nội mô bị tổn thương lan tỏa
Phân loại hội chứng Hellp
Theo MEMPHIS,
+ Hội chứng HELLP một phần (có 1 hoặc 2 tín hiệu thất thường )
+ Hội chứng HELLP hoàn toản : gồm hoàn toản 3 tiêu chí chẩn đoán lâm sàng, có nhiều biến chứng cho mẹ, nên kết thúc thai kì
Dựa trên số lượng tiểu cầu
+ Độ I: <50.000 mm3
+ Độ II: 50.000 – 100.000 mm3
+ Độ III: 100.000 – 150.000 mm3
Mức độ nặng tùy thuộc vào số lượng tiểu cầu.
Điều trị
Điều trị cho mẹ
- Hạ huyết áp : nên khống chế huyết áp < 150/90 mmHg, tốt nhất hạ con số huyết áp xuống hoảng 10-15% con số trong một vài giờ đầu.
Nên dùng thuốc hạ huyết áp đường tĩnh mạch có tác dụng nhanh, ngắn, dễ điều chỉnh, thuốc đường uống được gối dần thay thế đường tĩnh mạch.
Thuốc ưu tiên : Nicardipin 1-5 mg/giờ, gối dần thuốc uống nifedipin, labetalol
- Phòng ngừa co giật: sử dụng MgSO4 liều bolus tĩnh mạch 2-4 g, kế tiếp bảo trì truyền tĩnh mạch 1-2 g/giờ (cẩn trọng khi suy thận)
- Sử dụng các chế phẩm máu: tùy thuộc vào mức độ giảm hematocrit và mục đích dự phòng chảy máu
- Dịch truyền
Theo en.wikipedia.org, giải pháp chữa trị duy nhất được đề xuất và có hiệu quả tốt nhất bây chừ là sinh đẻ vì các tín hiệu và triệu chứng và các tín hiệu dã giảm dần và mất tích sau khi sinh.
Một số loại thuốc steroid, chả hạn như corticosteroids giúp sự trưởng thành phổi thai, có thể làm tăng số lượng tiểu cầu của người mẹ và nâng cấp sức sống trẻ sơ sinh , tuy nhiên , số lượng và mức độ nguy hiểm của các tác dụng phụ của chúng là không thuyết phục và chưa có sự đồng thuận.
Tiên lượng
Tỉ lệ tử chiến của mẹ khoảng 10%, tỉ lệ tử chiến của con là một 0-60%, tùy thuộc vào tình hình bệnh của mẹ.
20-30% sẽ bị hội chứng HELLP trong lần mang thai tiếp theo và 40% tiền sản giật trong những lần mang thai sau.
Tài liệu tham khảo
1. Hướng dẫn chẩn đoán và chữa trị bệnh nội khoa – Bệnh viện Bạch Mai
2. https://en.wikipedia.org/wiki/HELLP_syndrome
Item :93
Hội chứng Hellp là một biến chứng sản khoa đe dọa đến tính mạng sản phụ với các biểu hiện: thiếu máu tan máu, tăng men gan và giảm tiểu cầu
