ĐẠI CƯƠNG
Ho kéo dài là giới thiệu rất thường gặp , chiếm khoảng 40% các tình huống khám ngoại trú tại các phòng khám hô hấp.
CHẨN ĐOÁN
1.Chẩn đoán kiểm tra
Ho kéo dài bao gồm những tình huống ho > 3 tuần và được tạo thành :
+Ho bán cấp: ho từ 3 – 8 tuần.
+Ho mãn tính : ho kéo dài > 8 tuần.
2.Chẩn đoán nguyên do
– Bệnh lí đường hô hấp trên: là nguyên do thường gặp nhất gây ho kéo dài, các bệnh lí thường gặp bao gồm: viêm mũi vận mạch, viêm xoang, polyp mũi.
– Hen phế quản: là nguyên do gây ho kéo dài thứ hai sau bệnh lí mũi xoang. Ho thường xuất hiện vào nửa đêm về sáng, khi đổi mới thời tiết, tiếp xúc dị nguyên, có thể thấy nghẹt thở cò cứ ở những tình huống tuyệt đỉnh .
– Trào ngược bao tử – thực quản: là nguyên do thường gặp . Các giới thiệu thường bao gồm: ho kéo dải, ho tăng khi nằm, vào lúc đói. Cảm giác nóng rát sau xương ức, ợ hơi, ợ chua, đau thượng vị.
– Nhiễm trùng đường hô hấp: một số ít tình huống nhiễm trùng hô hấp còn ho kéo dài (ngay cả sau khi đã chữa trị kháng sinh hiệu quả ), thậm chí ho kéo dài quá 8 tuần.
– Dùng thuốc chẹn thụ thể angiotensin: ho kéo dài là giới thiệu gặp ở khoảng 15% các tình huống được dùng thuốc chẹn thụ thể angiotensin.
– Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính .
– Giãn phế quản.
– Ung thư phổi.
– Viêm phổi tăng bạch huyết cầu ái toan.
-Một số nguyên do hiếm gặp khác: quái gở động tĩnh mạch phổi, nhuyễn sụn khí, phế quản, phì đại amindan, tăng cảm thanh quản, …
3.Tiếp cận kết luận ho kéo dài
Bệnh nhân ho kéo dài cần được triển khai :
– Khai thác tiền sử dùng thuốc ức chế men chuyển.
– Khám phát hiện các bệnh lí đường hô hấp trên.
– Tiến hành các dò la phát hiện.
+ Hen phế quản.
+ Giãn phế quản.
+ Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính .
+ Trào ngược bao tử – thực quản.
– Khi không rõ kết luận , có thể triển khai làm thêm một số dò la như: test kích thích phế quản (methacholine test), đo pH thực quản.
– Trong tình huống chưa rõ kết luận , có thể triển khai chữa trị thử với hỗn hợp thuốc kháng histamin – co mạch trong 1-2 tuần.
ĐIỀU TRỊ
1.Điều trị nguyên do
-Viêm mũi, xoang dị ứng, viêm mũi vận mạch: xịt rửa mũi ngày 2-4 lần với dung dịch rửa mũi (Vesim hoặc sterima), Tiếp nối dùng corticoid xịt mũi (Budesonide hoặc Flixonase) liều 1-2 xịt cho mỗi bên mũi 2 lần/ ngày. Hoặc có thể dùng nang budesonid pha với 5ml dung dịch natri clorua 0,9%, bơm nhẹ nhõm vào mũi, liên minh đổi mới phong độ 1-2 phút/lần, các phong độ bao gồm: nằm xấp – gập đầu, nghiêng một bên, nằm ngửa.
– Polyp mũi: giải phẫu cắt bỏ polyp.
– Hen phế quản : bây chừ thường hay dùng liên minh thuốc dự trữ cơn (fluticason/salmeterol; budesonid/formoterol ) với 1 thuốc giảm triệu chứng (salbutamol terbutaline).
+fluticason/salmeterol :Dạng hít bột 100, 250, 500µg / 50µg 1liều / lần x 2 lần /ngày.
Bình xịt định liều 50, 125, 250µg / 25 µg 2 liều/lầ n x 2 lần / ngày;
+budesonid/formoterol :Dạng hít bột 100, 200 /6µg 1 liều / lầ n x 2 lần /ngày.
Bình xịt định liều 80, 160 / 4,5 µg 2 liều / lần x 2 lần / ngày.)
+salbutamol :Viên 2mg 4mg2-4 viên/ngày.
Bình xịt định liều MDI 100μg/ liều Xịt 2-4 liều /lần x 3 lần cách nhau 20 phút, gia hạn 2-4 liều /lần mỗi 4-6h
Nang khí dung 2,5mg; 5 mg khi dung 1 nang /lần x3 lần cách nhau 20 phút, gia hạn 1 nang/lần mỗi 4-6h
+terbutaline : Viên 5mg nang khí dung 5mg : dùng giống salbutamol.
+Thay đổi liều thuốc chữa trị sau mỗi 3 tháng. Bên cạnh việc dùng thuốc, cần tránh các nguyên tố nguy cơ như: không nuôi chó, mèo, tránh khói thuốc lá, thuốc lào, bếp than,…
– Trào ngược bao tử – thực quản.
+ Tránh các nguyên tố nguy cơ: không hút thuốc, tránh đồ uống có cồn, giảm cân, tránh đồ ăn mỡ
+ Dùng thuốc ức chế bơm proton: omeprazole 20mg/ngày, esomeprazol 40mg/ngày. Dùng liên tục trong 10 ngày.
+ Thuốc khác: metoclopramid viên 10mg X 4 viên/ngày, chia 4 lần, uống trước ăn 30 phút. Thời gian dùng thuốc: 2 tuần.
– Ho do dùng thuốc chẹn thụ thể angiotensin: dừng thuốc chẹn thụ thể angiotensin. Ho thường hết sau dừng thuốc 1 – 6 tuần.
2.Các chữa trị không đặc hiệu
2.1.Chỉ định
-Ho quá nhiều , không cầm được, gây mệt nhiều cho bệnh nhân ở những tình huống ho chưa kiểm tra rõ nguyên do , hoặc một số tình huống đã kiểm tra được nguyên do (ung bứu phổi, viêm phế quản, viêm phổi kẽ) nhưng không có rối loạn thông khí tắc nghẽn.
-Bệnh nhân đang có ho máu.
-Không nên dùng thuốc giảm ho cho những bệnh nhân đang có nhiễm trùng đường hô hấp dưới, những trường họp này, bệnh nhđon đả được ho để thải đờm ra ngoài.
2.2.Thuốc chữa trị :
-Thuốc ho tính năng lên trung ương:
+ Morphin và các chế phẩm: có thể dùng morphin 5mg/lần X 2 lần/ngày, dùng trong 2-3 ngày. Hoặc
Terpin codein (5mg codein) X 2 viên/ngày X 5-7 ngày.
+ Dextromethorphan: liều dùng 30mg/lần X 3 lần/ngày X 5-7 ngày.
– Thuốc ho tính năng tại chỗ
+ Corticoid dạng phun hít: có thể dùng liều nhỏcorticoid dạng hít: budesonid, fluticason,… (Pulmicort, Symbicort, Seretide …) liều 250 – 500mcg/ngày X 10 ngày.
+ Lidocain: có thể dùng tạm thời trong tình huống ho nhiều, pha 2ml lidocain với 3ml dung dịch natri clorua 0,9%, khí dung.
Item :81
Bệnh lí đường hô hấp trên: là nguyên nhân thường gặp nhất gây ho kéo dài, các bệnh lí thường gặp bao gồm: viêm mũi vận mạch, viêm xoang, polyp mũi.Hen phế quản: là n
