Giải phẫu sinh lý tuyến giáp
Tuyến giáp là một trong những tuyến nội tiết lớn nhất cơ thể . Tuyến giáp gồm hai thùy mỗi thùy áp vào mặt bên của sun giáp và phần trên khí quản, và một éo tuyến nối hai thùy với nhau.Tuyến nặng khoảng 20-25 g, ở thiếu phụ khối lượng tuyến có thể đổi mới theo chu kì kinh nguyệt, lúc cho con bú, lúc mãn kinh và khác lạ theo mức thu nhập iod của cơ thể .
Nhu mô tuyến giáp được tạo thành bởi những nang tuyến ( túi giáp trạng ), là những túi hình cầu, đường kính khoảng 30-300 micromet, đó là tổ chức tác dụng tuyến. xung quang nang là một lớp tế bào nang tuyến có hình hộp, trong lòng nang có chứa chất keo, trong chất keo có chứa thyroglobulin (protein + iod ) là một loại glycoprotein do tế bào nang chế tiết và là nơi tổng hợp và dự phòng hormon.
Khi không thay đổi tư thế , các tế bào nang dẹt, nang nhiều chất keo,. Khi thay đổi tư thế , lớp tế bào nang tuyến hình lập phương, nang nhỏ chất keo ít vì thyroglobulin đã phân giải thành các hormon và bài tiết vào máu.
Chất cần thiết cho việc phát hành hormon giáp trạng là iod, do vậy trong khẩu phần ăn thiếu iod thì tuyến giáp phải tăng cường thay đổi tư thế nên dễ phình to tạo nên bướu giáp trạng.
Ngoài ra tuyến còn có những tế bào cạnh nang hay tế bào sáng tiết ra calcitonin có tác dụng làm giảm calci huyết.
Hormon tuyến giáp : sinh tổng hợp và ý định iod
Tuyến giáp phát hành hai hormon chính là triiodthyronin (T3) chiếm 10% và tetraiodthyronin (T4) chiếm tới 90%. Tuy nhiên khi đến mô ngoại vi, nhiều phần T4 được chuyển thành T3. Trong máu T3 có nồng độ thấp hơn và thời hạn sinh tồn ngắn hơn nhưng tác dụng lại mạnh gấp 4 lân T4. Các hormon tuyến giáp được tổng hợp tại tế bào nang giáp, quá trình này trải qua 4 giai đoạn :
Quá trình bát iod : iod của thức ăn được tiếp thu vào máu, từ máu iod vào tế bào tuyến giáp bằng cách thức vận chuyển hăng hái do màng đáy tế bào nang giáp có bơm Na/I có nhân kiệt bơm iod vào trong tế bào. Do đó, nồng độ iod trong tế bào nang giáp thường cao gấp 30 lần nồng độ trong máu ( tối đa có thể lên đến 250 lần ).
Oxy hóa ion iodua thành dạng iod hóa của iod nguyên tử nhờ sự xúc tác của enzym peroxydase. kế tiếp iod gắn vào tyrosin để tạo monoiodotyrosin (MIT) và di-iodotyrosin (DIT), cũng nhờ sự xúc tác của enzym peroxydase.
Trùng hợp MIT và DIT thành tri-iodothyronin (T3) và tetraiodothyronin (T4). Sau khi được tạo thành T3 và T4 gắn với thyroglobulin rồi được vận chuyển qua màng đỉnh của tế bào nang giáp vào trong lòng nang để dự phòng . T3 có số lượng gấp 5 lần T4 nhưng 75% hormon sau tổng hợp được chuyển về T4.
Giải phóng T3 và T4 vào máu : khi cơ thể cần sử dụng, hormon được tách ra khỏi thyroglobulin nhờ men và phóng thích vào máu để đi tới cơ quan đích. Khi đến cơ quan đích nhiều phần hormon lại được chuyển thành T3
Nhu cầu iod và phân bố iod trong tuyến giáp :
Nhìn chung, iod của tuyến giáp và của cơ thể được cung ứng từ thức ăn hàng ngày. Một tuần một người trưởng thành cần khoảng 1mg iod để tạo hormon giáp. Trẻ em và thiếu phụ có thai, ý định iod tốt hơn bình thường . để đề phòng thiếu iod, trong muối ăn có thể cho thêm một lượng iod với tỉ lệ NaI/NaCl là một /100.000.
Iod được tiếp thu từ thức ăn vào máu, bình thường nhiều phần lượng này sẽ được vứt bỏ qua đường nước tiểu và chỉ khoảng 1/5 lượng iod ăn vào được vận chuyển vào tế bào nang giáp để tổng hợp hormon tuyến giáp. Lượng iod được dự phòng trong tuyến giáp khoảng 10mg đủ để gia hạn tình hình bình thường từ 2-3 tháng, trong đó 95% lượng iod được dự phòng dưới dạng chất keo trong lòng nang giáp và 5% lượng iod còn lại nằm trong tế bào nang giáp.
copy ghi nguồn : trungtamthuoc.com
Link Post bài viết :Giải phẫu và sinh lý tuyến giáp, ý định sử dụng iod
tài liệu tham khảo :
1. Bệnh học, NXB Y học
2. Pathology and therapeutic for pharmacist – A basis for clinical pharmacy Practice, university of London, UK xuất bản 2000.
3. Giải phẫu sinh lý người, NXB Giáo dục Việt Nam.
Item :66
Tuyến giáp là một trong những tuyến nội tiết lớn nhất cơ thể. Tuyến giáp gồm hai thùy mỗi thùy áp vào mặt bên của sun giáp và phần trên khí quản, và một éo tuyến nối
