Cấu tạo và phân loại Lipoprotein
Định nghĩa
Liporprotein là 1 chất cấu tạo từ lipid và protetin. Lipid không tan trong nước nhưng khi kết hợp với protein, phần kị nước của Lipid cuộn vào trong, phần apoprotein tạo thành lớp vỏ bọc quanh, chính vì thế , lipid có thể được vận chuyển trong môi trường dịch thể, mang cholesterol đến các mô và ngược lại .
Phân loại Lipoprotein
Dựa vào tỷ trọng mà lipoprotein được tạo thành 5 loại, lipoprotetin có hàm lượng lipid càng cao thì tỷ trọng càng thấp.
Chylomicron (CM): là lipoprotein có hàm lượng lipid cao nhất chính vì thế có tỷ trọng nhỏ nhất. Apoprotein cốt yếu là apoB-48, apoE và apoC-II. CM được tổng hợp tại lưới nội nguyên sinh tế bào niêm mạc ruột, chỉ có mặt trong tiến trình ngắn ở huyết tương sau bữa ăn giàu mỡ. CM sẽ bặt tăm sau vài giờ ở huyết tương người đơn giản . CM có chức năng vận chuyển Trigycerid ngoại sinh từ thức ăn từ ruột tới gan. ApoC-II hoạt hóa lipoprotein lipase trong mao mạch của mô mỡ, tim, cơ xương… để giải phóng acid béo hòa bình cho các mô này. Phần còn lại tiếp nối được vôi hóa trong lysosom.
Lipoprotein tỷ trọng quá thấp (VLDL – very low density lipoprotein): Được tạo thành tại gan, là dạng vận chuyển trigycerid nội sinh vào hệ tuần hoàn. Apoprotein của VLDL bao gồm apoB-100, apoC-I, apoC-II và apoE. VLDL được vận chuyển từ gan đến mô mỡ, sau đây , enzym liprotein lipase được hoạt hóa nhờ apoC-II xúc tác thủy phân trigycerid, giải phóng acid béo. VLDL còn lại (VLDL tàn tích ) tiếp nối được vôi hóa trong lysosom.
Lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL – low density lipoprotein): là mặt hàng vôi hóa của VLDL trong máu tuần hoàn, giàu cholesterol và cholesterol ester. Apoprotein của LDL là apoB-100. LDL có chức năng vận chuyển cholesterol đến các mô. Cholesterol trong LDL được xem là cholesterol xấu vì nó nhập cuộc vào sự hình thành và sản xuất các mảng xơ vữa động mạch, gây nên các bệnh tim mạch nguy khốn .
Lipoprotein tỷ trọng trung gian (IDL – intermediate density lipoprotein): VLDL sau khi giải phóng trigycerid, nhận thâm cholesterol ester và mất đi apoC sẽ chuyển thành IDL và chất này nhanh nhẹn vôi hóa thành LDL.
Lipoprtein tỷ trọng cao (HDL — high density lipoprotein): tạo thành ở gan và ruột non, giàu protein, có chức năng vận chuyển cholesterol ở các mô ngoại vi về gan, tại gan chúng được vôi hóa thành acid mật. Cholesterol của HDL được xem là cholesterol tốt vì chúng giúp bảo vệ thành mạch, giảm nguy cơ xơ vữa.
Quá trình chuyển hóa lipoprotein trong cơ thế được tóm tắt trong hình sau
Tài liệu tìm hiểu thêm
Sách giáo trình phẫu thuật sinh lý, nhà xuất bản Y học.
Dược lý học, tập 2, nhà xuất bản Y học.
Item :57
Liporprotein là một chất cấu tạo từ lipid và protetin. Lipid không tan trong nước nhưng khi kết hợp với protein, phần kị nước của Lipid cuộn vào trong, phần apoprote
