ĐẠI CƯƠNG
1.Định nghĩa
– Là một bệnh da khá phổ biến , thường sinh ra ở những vùng dân cư đông đúc, nhà ở chật hẹp, thiếu vệ sinh, thiếu nước sinh hoạt.
– Bệnh lây qua xúc tiếp trực tiếp hoặc qua áo xống , chăn màn.
– Bệnh có thể gây ra các biến chứng nhiễm trùng, chàm hoá, viêm cầu thận cấp…
2. Nguyên nhân
Kýsinh trùng ghẻ có tên kỹ thuật là Sarcoptes scabiei hominis, hình bầu dục, có 08 chân, lưng có gai xiên về phía sau, đầu có vòi hút thức ăn đồng thời để đào hầm ở. Hàng ngày ghẻ cái đẻ 1-5 trứng, sau 3-7 ngày trứng nở thành ấu trùng, ấutrùng lột xác nhiều lần thành ghẻ trưởng thành.
CHẨN ĐOÁN
1. Chẩn đoán kiểm tra
1.1. Lâm sàng
– Thời gian ủ bệnh làng nhàng từ 2-3 ngày đến 2-6 tuần.
– Thương tổn chủ công
+Mụn nước trên nền da lành, tản mát , riêng rẽ, thường ở vùng da mỏng như ở kẽ ngón tay, mặt trước cổ tay, cẳng tay, vú, quanh thắt lưng , rốn, kẽ mông, mặt trong đùi và bộ phận sinh dục. Ở trẻ lọt lòng mụn nước hay gặp ở lòng bàn tay, chân.
+ Đường hầm ghẻ nói một cách khác là “luống ghẻ” dài 3-5mm.
+ Săng ghẻ thường sinh ra ở vùng sinh dục, dễ nhầm với săng giang mai .
+ Sẩn cục hay sẩn huyết thanh: hay gặp ở nách, bẹn, bìu.
+ Vết xước, vảy da, đỏ da, dát thâm. Rất có thể có bội nhiễm, chàm hoá, mụn mủ.
+ Ghẻ Na Uy là 1 thể khác nhau , gặp ở người bị suy giảm miễn dịch . Thương tổn là các lớp vảy chồng lên nhau và lan toả toàn thân, có thể tìm thấy hàng nghìn cái ghẻ trong các lớp vảy.
– Triệu chứng cơ năng :Ngứa nhiều, đặc biệt là về đêm.
1.2. Cận lâm sàng: soi tìm ký sinh trùng tại thương tổn .
2. Chẩn đoán phân biệt
– Tổ đỉa: thương tổn là các mụn nước nhỏ ở vùng rìa các ngón tay hay bàn tay, bàn chân, ngứa, phát triển dằng dai .
– Sẩn ngứa: thương tổn là sẩn huyết thanh tản mát khắp cơ thể , rất ngứa.
– Viêm da cơ địa: thương tổn dạng sẩn mụn nước tập chung thủy từng đám, chủ công ở các chi dưới, rất ngứa, phát triển dằng dai .
– Nấm da: thương tổn là mảng da đỏ, các mụn nước và vảy da ở rìa thương tổn , bờ hình vòng cung, có Xu thế lành ở giữa. Ngứa nhiều, xét nghiệm tìm thấy sợi nấm.
– Săng giang mai : thương tổn là 1 vết trợt nông, nền cứng, không ngứa, không đau, hay gặp ở vùng hậu môn sinh dục. Kèm hạch bẹn to, thường có hạch chúa. Xét nghiệm trực tiếp soi tươi tìm thấy xoắn khuẩn giang mai tại thương tổn và hạch vùng, xét nghiệm huyết thanh giang mai dương tính.
ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc chung
– Điều trị cho toàn bộ những người trong gia đình, đồng đội , vườn trẻ …nếu phát hiện bị ghẻ.
– Nên tầm soát các bệnh lây qua đường dục tình với các người bệnh trên 18 tuổi.
– Quần áo, chăn màn đệm, vỏ gối, đồ dùng… giặt sạch phơi khô, là kĩ.
2. Điều trị chi tiết
2.1 Bôi tại chỗ:
-Lựa chọn thuốc:
+ Gamma benzen 1%
+ Permethrin 5%
+ Benzoat benzyl 25%
+ Diethylphtalat (DEP)
Rất có thể dùng các thuốc khác như:
+ Mỡ lưu huỳnh 5-10% cho trẻ con và cho người lớn, khác nhau là người bệnh dưới 2 tháng tuổi, thiếu phụ có thai và cho con bú (rất bình yên , nhược điểm có mùi hôi).
+ Crotaminton 10%
+ Rất có thể dùng vỏ cây ba chạc đen tắm hoặc dầu hạt máu chó.
– Cách bôi: tắm sạch bằng xà phòng, sau đó bôi thuốc vào thương tổn càng ngày càng lần vào buổi tối. Giặt sạch phơi khô áo xống , chăn màn.
-Ghẻ bội nhiễm dùng milian hoặc castellani 1-2 lần / ngày.
-Nếu có chàm hóa, dùng vũng nước hoặc kem chứa corticoid bôi (Hydrocortison, desonid, clobetason 0,5% hoặc 1% , Betamethason (dipropionat hoặc valerat): 0,5% hoặc 1%. Triamcinolon acetonid 0,025%, 0,1% và 0,5%…), bôi ngày 2 lần, sáng-chiều trong 1-2 tuần.
-Ghẻ Na Uy: ngâm, tắm sau đó bôi mỡ lá licylé để bong sừng rồi bôi thuốc diệt ghẻ.
2.2. Toàn thân
+ Uống kháng histamin tổng hợp.
+ Ivermectin liều 200µg/kg khối lượng , liều độc nhất vô nhị . Chỉ định trong những tình huống ghẻ kháng trị với các thuốc chữa trị cổ truyền , ghẻ Na Uy, ghẻ ở người nhiễm HIV. Chống chỉ định cho trẻ dưới 5 tuổi, thiếu phụ có thai.
TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
– Chàm hoá: người bệnh ngứa, gãi, chàm hoá sinh ra các mụn nước tập chung thủy đám.
– Bội nhiễm: các mụn nước xen kẽ các mụn mủ, có thể phù nề, loét.
– Lichen hoá: ngứa nên người bệnh gãi nhiều gây dầy da, thâm da.
-Viêm cầu thận cấp: ở trẻ bị ghẻ bội nhiễm, không được chữa trị hoặc chữa trị không khỏi gây bệnh tái phát nhiều lần.
PHÒNG BỆNH
– Vệ sinh tư nhân hàng ngày sạch sẽ.
– Điều trị bệnh sớm, tránh xúc tiếp và dùng chung các đồ dùng của người mắc bệnh .
Item :81
Bệnh ghẻ à một bệnh da khá phổ biến, thường xuất hiện ở những vùng dân cư đông đúc, nhà ở chật hẹp, thiếu vệ sinh, thiếu nước sinh hoạt.
Bệnh lây qua tiếp xúc trực
