ĐẠI CƯƠNG
Bệnh Crohn đặc trưng bởi những vùng bao tử – ruột bị dày lên, viêm lan ra tất cả các lớp, loét sâu, niêm mạc nứt nẻ, có u hạt, xen kẽ vùng niêm mạc tổn thương là niêm mạc đơn giản . Thường gặp ở đoạn cuối hồi tràng
Thương tổn ở ruột là thành quả của một sự hoạt hóa không được kiểm soát của hệ thống miễn nhiễm của niêm mạc. Các nhân tố nhiễm khuẩn và di truyền cũng tham gia vào phương pháp bệnh sinh.
TRIỆU CHỨNG
1. Các hiện tượng thường gặp
– Đau bụng: thường gặp , có vịtrí thay đổi , thường đau quặn dọc khung ruột già , có khi có hội chứng Koenig
– Đi chảy, có khi đi chảy ra mỡ hoặc máu, tần số thay đổi .
– Trong các đợt cấp thường có hư nhược , chán ăn, sút cân và sốt nhẹ
– Có thể phân lập một số mô tả lâm sàng thường gặp nhất:
+ Đi chảy kéo dài kèm sốt.
+ Hội chứng giả ruột thừa (tổn thương hồi tràng hoặc hồi tràng-ruột già phải): Đau hốchậu phải không rõ ràng , mảng giới hạn không rõ ở hốchậu phải.
+ Hội chứng lỵ
+ Hội chứng giống bệnh ruột già công dụng .
– Viêm ruột già cấp nặng: Đi chảy ào ạt , thường có máu, đau bụng dữ dội toàn bụng, bụng chướng. Toàn thân có sốt, tim nhanh, mệt lả. Xét nghiệm: thiếu máu , giảm albumin máu.
2. Các tổn thương vùng lỗ đít – tầng sinh môn:
có trị giá gợi ý kết luận .
– Các vết xước (fissure) và loét cấp lỗ đít – trực tràng.
– Hẹp xơ hóa ống lỗ đít , có khi hẹp rất nặng.
– Áp xe và các lỗ dò, có thểcó biến chứng dò thờ ơ g hoặc dò sinh dục
3. Các hiện tượng ngoài tiêu hóa
– Xương khớp: viêm khớp:viêm cột sống dính khớp, viêm khớp cùng chậu.
– Da, niêm mạc: hồng ban nút, hoại thư da mủ, hồng ban nhiều chủng loại .
– Mắt: viêm màng bồ đào, loét giác mạc.
– Gan mật: gan nhiễm mỡ, viêm gan mạn, viêm gan u hạt, sỏi túi mật
3. Tiến triển và biến chứng
– Tiến triển: bệnh tiến triển thành từng đợt; 90% các đợt tiến triển có thểkhống chế được bởi liệu pháp corticoide. Trong tình huống xấu, các đợt cấp càng ngày càng dày hơn.
– Biến chứng
+Tắc ruột: Lòng ruột hẹp do viêm và do giai đoạn xơhóa tiến triển .
+ Dò và áp xe trong ổbụng
+ Xuất huyết tiêu hóa
CHẨN ĐOÁN
Do không có tiêu chuẩn đặc hiệu nên kết luận bệnh cần dựa vào hầu hết các hiện tượng lâm sàng và các dò hỏi sau.
1. Sinh học
– Cấy phân và xét nghiệm ký sinh trùng đểđào thải đi chảy nhiễm khuẩn.
– Trong đợt cấp có tăng bạch cầu , tốc độ lắng máu tăng.
– Feritine giảm, albumin giảm, thiếu máu hổ lốn (thiếu chất và do viêm), tăng tiểu cầu.
– Các xét nghiệm đặc trưng cho hội chứng kém thu nạp .
2. Nội soi
: là xét nghiệm cơbản cho kết luận , song song giúp mô tả chừng độ lan rộng của tổn thương : 70-80% có tổn thương ruột già , 20-30% chỉtổn thương lẻ tẻ ởruột non.
Thương tổn nông nhưsung huyết, phù nềniêm mạc, loét aptơhoặc loét dọc.
Thương tổn tiến triển sâu nhưloét sâu, sẹo xơ(sẹo ổloét, giảpolyp, hẹp..).
Giữa các niêm mạc bệnh lý có các khoảng lành.
3. Tổ chức học:
phù nề lớp đệm, tiêm nhiễm lympho bào, loét và u hạt dạng biểu bì tế bào lớn khôn g có hoại tử bã đậu.
4. Thăm dò hình ảnh
– Chụp ruột già cản quang: có ích trong tình huống nội soi không hoàn toàn hoặc có các lỗ dò không phát hiện được bằng nội soi. Các tín hiệu X quang bao gồm các tổn thương loét, giả polyp tạo thành hình ảnh lát đá, lỗ dò, hình ảnh hẹp các quai ruột, tình huống tuyệt đỉnh có hẹp nhiều chỗ cách nhau bởi những đoạn ruột lành bị dãn to.
– Chụp cắt lớp vi tính bụng: trong tình huống có khối ở bụng hoặc nghi có ổ nung mủ.
ĐIỀU TRỊ
1. Đợt viêm cấp nhẹ và vừa:
– Mesalazine: uống 3-4g/ngày x 4-6 tuần → giảm liều 1-1,5g/ngày x 1-2 năm (đơn trị liệu/tình huống nhẹ) và/hoặc steroid (Budesonide uống 95mg/ngày) (vị trí hồi manh tràng và ruột già lên, không có mô tả ngoài tiêu hóa)
– Nếu ở trực tràng và ruột già xuống: chữa trị tại chổ bằng tọa dược hoặc thụt tháo của Mesalazine, thụt tháo steroid.
2. Đợt viêm cấp nặng :
– Prednisone: uống 0,5 – lmg/kg/ngày.
+ Tuần đầu: 60mg.
+ Tuần 2: 40mg.
+ Tuần 3 – 6: giảm 5mg/tuần.
+ Tuần 7 – 26: 10mg.
– Tiếp đến giảm dần rồi ngưng, có thể phối hợp chữa trị tại chổ.
3. Giai đoạn biến chứng:
-Azthioprine: uống 2mg/kg/ngày (mở màn công dụng sau 2-6 tuần → dùng corticoid tiêm trước ) khi bị dựa vào hoặc kháng steroid ( prednison, budesonid…), viêm mạn tính hoạt động và bị rò tiêu hóa.
– Metronidazole: 0,5 – 1g/ngày x 7 – 10 ngày và Ciprofloxacine 1g/ngày khi có bội nhiễm.
– Methotrexate: 15mg/tuần (TB), Tiếp đến 7,5-15mg/tuần (uống)
4. Giai đọan bất biến :
– Dự phòng tái phát: Mesalazine 1,5-2g/ngày
– Tiếp tục duy trì Azathioprine.
Item :94
Bệnh Crohn đặc trưng bởi những vùng dạ dày- ruột bị dày lên, viêm lan ra tất cả các lớp, loét sâu, niêm mạc nứt nẻ, có u hạt, xen kẽ vùng niêm mạc tổn thương là niêm
