BỆNH APTHOSE – BỆNH LOÉT ÁP
(Apthosis)
ĐẠI CƯƠNG
1.Định nghĩa
– Bệnh aphtose được đặc thù bởi các vết loét ở niêm mạc miệng, sinh dục giới hạn rõ ràng, đau nhức nhiều và dễ tái phát.
– Tiến triển của bệnh có thể khỏi tự nhiên và cho tới hiện tại chưa có biện pháp chữa trị đặc hiệu. Mục đích chữa trị toàn thân và tại chỗ là làm giảm đau và nhanh lành sẹo.
2. Nguyên nhân
Nguyên nhân của bệnh chưa được biết rõ.
CHẨN ĐOÁN
1. Chẩn đoán xác định: dựa vào các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng
1.1. Lâm sàng
+ Tổn thương căn bản lúc đầu là dát đỏ sau đó loét hình tròn hoặc hình bầu dục, đáy màu vàng, bờ đều, mềm, bao quanh là quầng đỏ. Tổn thương rất đau và không có hạch vùng.
+ Tất cả các vị trí của khoang miệng có thể có thương tổn . Tuy nhiên, rất hiếm gặp ở lợi, vòm cứng và bờ tự do của môi.
+ Các thương tổn loét thường phát triển bất biến sau 7 đến 10 ngày và rất hay tái phát. Thời gian tái phát tùy thuộc vào người bệnh có thể từ vài tháng đến vài ngày. Thường liên quan đến các yếu tố stress hoặc mỏi mệt . Tuy nhiên, khó có thể cho rằng đây là các yếu tố khởi động bệnh.
1.2. Cận lâm sàng
+ Mô bệnh học cho thấy thương tổn loét không đặc hiệu do tắc nghẽn các mạch máu.
+ Công thức máu
+ Máu lắng
+ Chức năng gan thận
+ HIV
+ Khám răng hàm mặt
+ Chụp tim phổi
2. Thể lâm sàng
– Thể thông thường :
Thể này chiếm 60-80 % các thể của bệnh aphtosis và có thể khởi phát ở trẻ nhỏ. Bệnh thường tái phát thành từng đợt với 3 Điểm sáng :
+ Kích thước các vết loét từ 3-4 mm.
+ Tiến triển thường khỏi sau 1 tuần.
+ Không để lại sẹo.
Các yếu tố thuận tiện cho việc sinh ra bệnh như thức ăn (cùi dừa, dâu, chocolat, cà chua, vỏ trái cây), lấy men răng, sang chấn do cắn hoặc các yếu tố toàn thân như stress, mỏi mệt .
– Thể nhiều thương tổn :
+ Mỗi đợt phát bệnh gồm nhiều thương tổn (trên 3 thương tổn ).
+ Tiến triển từ 3 đến 4 tuần, đôi khi kéo dài hơn.
+ Apthosis dạng hạt kê là một thể khác biệt gồm hàng trăm thương tổn nhỏ với triệu chứng cơ năng rất đau.
+ Toàn trạng thường không bị tác động . Tổn thương thường bất biến trong quá trình 10 ngày đến 2 tuần.
– Loét béo tốt :
+ Kích thước vết loét lớn trên 1cm, thương tổn thường đơn nhất . Loét đôi khi phù nề hay hoại tử và phát triển nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
+ Các triệu chứng cơ năng thường trầm trọng như nói khó, nuốt khó.
+ Khi khỏi có thể để lại sẹo co kéo.
+ Thể này thường hiếm gặp, thường xảy ra ở nhưng người bệnh có suy giảm miễn nhiễm , có CD4 giảm.
– Loét apthosis trong các bệnh lý toàn thân:
+Bệnh Behεet: Bệnh thường gặp ở người trẻ tuổi (20-30 tuổi) căn bản ở nam giới (tỉ lệ nam/nữ là 8/2), ở các nước Địa Trung Hải và Nhật Bản. Chẩn đoán bệnh dựa vào các tiêu chuẩn chính là:
. Apthosis ở miệng tái phát
. Apthosis ở sinh dục
. Viêm thể mi
. Viêm quanh nang lông
. Pathergy test dương tính
. Hồng ban nút
Các mô tả khác: viêm khớp, viêm mao quản , các thương tổn thần kinh ….
+ Bệnh viêm mạn tính đường tiêu hóa:
Bệnh Crohn là bệnh lý viêm mạn tính của hồi tràng và đại tràng, sinh bệnh học chưa rõ. Mô bệnh học cho thấy các thương tổn dạng u hạt là thương tổn hướng tới chẩn đoán bệnh.
Viêm xuất huyết đại trực tràng: là bệnh viêm không đặc hiệu của trực tràng. Sinh bệnh học chưa rõ. Tổn thương miêm mạc miệng thường gặp , nhất là thể nặng.
+ Bệnh lý huyết học
. Bệnh giảm bạch huyết cầu đa nhân và vô bạch huyết cầu hạt: đôi khi nguyên nhân do thuốc, bệnh máu, tự phát hoặc AIDS. Tổn thương loét sâu, hoạt tử, đôi khi liên quan đến vi khuẩn yếm khí, đáp ứng tốt đối với kháng sinh. Bệnh thường khởi phát từ nhỏ và tương ứng với tình trạng thất thường sinh tủy không rõ căn nguyên với mô tả sốt và nhiễm khuẩn tái phát.
. Thiếu máu: thường kèm theo những đợt tái phát của apthosis ở miệng, liên quan đến thiếu vitamin B12, folat, hoặc thiếu sắt. Bệnh thuyên giảm khi chữa trị tình trạng thiếu máu.
ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc chữa trị :
Việc chữa trị phải phù hợp với từng thể lâm sàng. Cần đào thải ổ nhiễm khuẩn ở răng miệng và tránh những thức ăn gây kích ứng.
2. Điều trị chi tiết
2.1. Điều trị tại chỗ:
– Chưa có biện pháp chữa trị đặc hiệu. Sử dụng các mặt hàng như sát khuẩn, kháng sinh, giảm đau và corticoid.
|
Thuốc, liệu pháp |
Chế phẩm, cách dùng |
Hiệu quả chữa trị |
|
Thuốc kháng vi sinh vật (antimicrobials) |
||
|
Chlorhexidin Triclosan Tetracyclin Penicillin G |
Dưới dạng dung dịch hoặc gel. Tetracyclin 5% được dung như thuốc làm sạch miệng. Penicillin G 50 mg 4 lần/ngày trong 4 ngày. |
Chống viêm, chống vi trùng, làm sạch niêm mạc. Giảm thời gian loét, giảm đau, mau lành thương tổn . |
|
Steroid |
||
|
Tại chỗ |
Dạng mỡ, kem,của triamcinolon 3-4 lần/ ngày , betamethason 4-6 lần / ngày.Prednisolon súc miệng: hòa 1-2 viên 20mg trong một cốc nước, súc miệng 3-4 lần/ngày, không được uống |
Giảm triệu chứng , hàn gắn sớm thương tổn |
|
Các thuốc điều hòa miễn nhiễm |
||
|
Thalidomid |
100 mg/ngày đường uống |
Ức chế di chuyển của TNF-α, giảm số lượng ổ loét. |
|
Pentoxifyllin |
400 mg ngày 3 lần |
Ức chế tạo ra TNF-α. |
|
Colchicin |
0,5-1,5 mg/ngày, có thể dung kéo dài |
Giảm ngưng tập bạch huyết cầu trung tình, giảm hóa ứng động bạch huyết cầu . |
|
Dapson |
50-100 mg/ngày |
Ức chế TNF-α, giảm hóa ứng động và mô tả phân tử kết dính. |
|
Cimetidin |
400-600 mg/ngày |
Vai trò điều biến miễn nhiễm , bề ngoài chưa rõ ràng. |
|
Các thuốc kháng viêm |
||
|
Benzydamin |
Dung dịch súc miệng |
Giảm đau, giảm loét, làm lành ổ loét nhanh. |
|
Amlexanox |
Gel bôi amlexanox 5% |
|
|
Tăng cường hàng rào bảo kê |
||
|
Axit hyaluronic |
Hyaluran gel 0,2% |
Bảo vệ niêm mạc. |
|
Liệu pháp vật lý: phẫu thuật , laser bóc tách, sóng siêu âm… |
||
|
Giảm các yếu tố nguy cơ từ thức ăn, kem đánh răng, căng thẳng tâm lý,đáp ứng vitamin B12, nicotin, … |
||
PHÒNG BỆNH
– Vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
– Điều trị các ổ nhiễm khuẩn vùng răng miệng.
– Tránh ăn các thức ăn cay nóng.
– Tránh các stress về tâm lý.
– Điều trị tích cực các bệnh kèm theo
Item :77
BỆNH APTHOSE BỆNH LOÉT ÁP (Apthosis) ĐẠI CƯƠNG 1Định nghĩa Bệnh aphtose được đặc trưng bởi các vết loét ở niêm mạc miệng. Ti
